Rusya’dan üst düzey bir heyet, önümüzdeki günlerde Suriye’nin başkenti Şam’a giderek Suriye Geçici Hükümeti (SGH) ile kapsamlı görüşmeler gerçekleştirecek. Bu ziyaret, Aralık 2024’te Beşşar Esad’ın görevden alınmasının ardından Moskova ile yeni yönetim arasındaki ilk resmi temas olması nedeniyle önem taşıyor. Ziyaret, Rusya’nın Suriye’deki rolünü yeniden değerlendirdiği bir dönemde, geçiş sürecindeki SGH ile ilişkilerini nasıl yönlendireceğini şekillendirecek bir dönüm noktası olarak görülüyor.
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı ve Orta Doğu Özel Temsilcisi Mihail Bogdanov liderliğindeki heyette, Dışişleri ve Savunma Bakanlıklarından temsilciler ile Rusya’nın ekonomi ve diğer önemli kurumlarından yetkililer yer alacak.
Rusya-Suriye İlişkilerinin Yeniden Tanımlanması
Aşark El-Avsat gazetesinin bir Rus kaynağa dayandırdığı haberine göre, ziyaretin amacı, iki ülke arasındaki siyasi, askeri ve ekonomik ilişkileri kapsayan “kapsamlı bir diyaloğun” başlatılması. Görüşmelerin; Esad ve ailesinin sığınma durumu, Rusya’nın Suriye’deki yatırımları ve bölgedeki askeri varlığının geleceği gibi geniş bir yelpazede konuları ele alması bekleniyor.
Uzun süredir Esad rejiminin müttefiki olan Moskova, şimdi Suriye’deki etkisini yeniden düzenleme zorluğuyla karşı karşıya. SGH lideri Ahmed El Şera, Suriye’nin bağımsızlığını koruyarak, Rusya da dahil olmak üzere büyük güçlerle dengeli ortaklıklar geliştirme konusundaki kararlılığını vurguladı.
El Şera, Suriye ile Rusya arasındaki ilişkiyi “derin ve stratejik” olarak nitelendirerek, askeri, ekonomik ve kültürel alanlardaki iş birliğine dikkat çekti. Ancak Suriye’nin uluslararası çatışmalardan uzak durmak istediğini belirterek, ülkenin önceliğinin “dengeli ortaklıklar yoluyla halkın çıkarlarına hizmet etmek” olduğunu söyledi.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da bu görüşü yineleyerek Moskova’nın Suriye’nin egemenliği ve toprak bütünlüğünü destekleme taahhüdünü dile getirdi. Lavrov, Rusya’nın Şam’daki büyükelçiliğinin SGH ile günlük temaslarını sürdürdüğünü belirterek, Moskova’nın “durumu normalleştirme çabalarına katkıda bulunmaya hazır olduğunu” ifade etti.
Gündemdeki Önemli Konular
Görüşmelerde çözülmesi gereken pek çok kritik konu bulunuyor. Bunların başında Esad ve ailesinin sığınma statüsü geliyor. Sığınma düzenlemelerinin detayları henüz netleşmiş değil ancak bu konunun yanı sıra Rusya’nın Suriye’deki askeri ve ekonomik varlığının geleceği de masaya yatırılacak.
Rusya’nın Hmeymim ve Tartus’taki askeri üsleri, görüşmelerin önemli bir odak noktası olacak. Moskova, bu tesisleri hem insani ve ekonomik yardım sağlamak hem de Akdeniz’de stratejik bir varlık oluşturmak için kullanmayı planlıyor.
Ekonomik ilişkiler de görüşmelerin önemli bir parçasını oluşturacak. Rus şirketleri, Esad rejimi döneminde Suriye’de kazandıkları kazançlı sözleşmelerle dikkat çekmişti. Ancak bu anlaşmaların geçerliliği ve statüsü, yapılacak görüşmelerle gözden geçirilecek. Moskova, ekonomik çıkarlarını korurken Suriye’nin toparlanmasına yapıcı bir şekilde katkı sağlamayı hedeflediğini belirtti.
Rusya’nın Dengeleri Koruma Çabası
Rusya’nın SGH ile kurduğu temas, ülkenin geçiş sürecinde Suriye’de önemli bir oyuncu olma çabasını yansıtıyor. Başkan Vladimir Putin, Suriye halkını yeniden yapılanma sürecindeki zorluklarda destekleme sözü vererek, ülkenin egemenliği ve toprak bütünlüğünü korumanın önemine vurgu yaptı.
Ancak Moskova, bu süreçte çeşitli baskılarla karşı karşıya. Bir yandan, Suriye’deki etkisini sürdürmek ve yatırımlarını güvence altına almak isterken, diğer yandan SGH’nin uluslararası ortaklıklarını genişletmek ve tek bir müttefike bağımlılığını azaltmak istediği yeni bir siyasi manevra alanına uyum sağlamak zorunda.
Zorluklar ve Fırsatlar
Rusya’nın Suriye’deki rolünü yeniden şekillendirme çabasında, SGH’nin önceliklerine uyum sağlayabilme kapasitesi belirleyici olacak. Yeni yönetim, ülkenin ulusal çıkarlarını önceleyen ortaklıklara önem verdiğini açıkça ifade ederek, Esad dönemi dinamiklerinden uzaklaşmak istediğinin sinyalini veriyor.
Moskova için yaklaşan görüşmeler, hem bir zorluk hem de bir fırsat anlamına geliyor. Rusya, politikalarını Suriye’nin geçiş hedefleriyle uyumlu hale getirerek toparlanma sürecinde yapıcı bir ortak olarak konumlanabilir. Ancak uyum sağlayamaması durumunda, bölgedeki etkisi hızla azalma riskiyle karşı karşıya kalabilir.
