Esed’ın devrilmesiyle yeni bir döneme giren Suriye’de, Rusya stratejik etkisini koruma çabalarını hızlandırıyor. Moskova; enerji diplomasisi, askeri esneklik ve temkinli siyasi angajmanla bu geçiş sürecini şekillendirmeye çalışıyor.
Esed “Masada Değil”
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Verşinin, geçen hafta BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen ile bir araya gelerek Suriye’nin egemenliği ve toprak bütünlüğünü koruyan bir siyasi geçişe Moskova’nın desteğini vurguladı. Cuma günü yayımlanan Dışişleri Bakanlığı açıklamasına göre, görüşmede Pedersen’in bölgeyi istikrara kavuşturma çabalarına uluslararası destek ele alındı.
Ancak Rusya’nın yaklaşımı yalnızca diplomasiyle değil, zorunlulukla da şekilleniyor. 2024 Aralık’ında devrimci güçler tarafından devrilen Beşar Esed, Moskova’daki sıkı gözetim altında yaşıyor. Rusya’nın Irak Büyükelçisi’ne göre Esed’in siyasi ya da medya faaliyetlerinde bulunması yasak; iadesi ise gündemde değil.
“Onu teslim etmek, Putin’in otoritesini zedeler,” diyen bir Rus diplomat, The Moscow Times’a yaptığı açıklamada Kremlin’in içerideki imaj ile dış politikanın gereklilikleri arasındaki gerilime dikkat çekti.
Enerji Diplomasisi
Kremlin, yeni Suriye yönetimini henüz resmen tanımamış olsa da perde arkasında işbirliği başlamış durumda. Şubat ayında Putin’in doğrudan talimatıyla Rusya’dan Suriye’ye petrol ve gaz sevkiyatları yeniden başladı. Mart ayında Sakina, Aquatica ve Prosperity adlı yaptırımlı tankerlerle 230 bin tondan fazla petrol ve mazot Suriye limanlarına ulaştı.
Bu sevkiyatlar, Esed’in düşüşü sonrası İran’ın enerji desteğini durdurmasıyla derinleşen yakıt krizini hafifletmeyi amaçlıyor. Moskova, bu hamleyle hem yeni Suriye yönetiminin gözünde puan kazanıyor hem de ekonomik ve siyasi nüfuzunu sürdürüyor.
Askerî Üsler Müzakerenin Merkezinde
Putin, yeni Devlet Başkanı Ahmed Şara’ya gönderdiği mesajda Suriye’nin birliğine destek sözü verdi ve “pratik işbirliği” taahhüt etti. Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov’a göre, Rusya aynı zamanda Suriye Merkez Bankası’na yeni banknotlar gönderdi ve insani yardım ile altyapı desteği karşılığında askerî üslerini koruma hedefinde.
Moskova’daki görüşmelere göre Rusya, askerî varlığını azaltmayı değerlendiriyor; Tartus’taki deniz üssünü korurken, Hımeymim hava üssü için yeni koşullar üzerinde pazarlık yapıyor olabilir. Orta Doğu uzmanı Ruslan Süleymanov’a göre Moskova’nın amacı, yerel tepkileri artırmadan “vazgeçilmez” konumunu sürdürmek.
Gerçekçilikle Kurulan Yeni Dengeler
Tüm bu sarsıntılara rağmen Rusya, yakıt, diplomasi ve reelpolitik araçlarıyla Esed sonrası Suriye’de yerini sağlamlaştırmayı hedefliyor. Yeni yönetimle doğrudan angajmana girerek hem sahadaki etkisini korumaya hem de gelecekteki Suriye düzeninde söz sahibi olmaya çalışıyor.
