Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), Cuma günü yaptığı açıklamada, şiddetli bir fon yetersizliğinin, 2025 yılına kadar 1,5 milyon Suriyelinin geri dönüşünü destekleme planlarını rayından çıkarabileceği ve kötüleşen koşullar nedeniyle bazı dönenlerin yeniden evlerini terk etmek zorunda kalabileceği konusunda uyarıda bulundu.
Tarihi Bir Fırsat
8 Aralık 2024’te Esed rejiminin çöküşünden bu yana, komşu ülkelerden yaklaşık 400 bin Suriyeli mülteci ülkesine dönerken, bir milyondan fazla ülke içinde yerinden edilmiş kişi kendi bölgelerine yeniden yerleşti. UNHCR sözcüsü Celine Schmitt’e göre, şu ana kadar dönenlerin toplam sayısı 1,4 milyonu aştı.
Cenevre’deki Palais des Nations’da düzenlenen basın toplantısında konuşan Schmitt, “Bu yaz, özellikle okul yılının sona ermesiyle birlikte, gönüllü geri dönüşler için kritik bir pencere sunuyor,” dedi. “Ancak barınma, geçim kaynakları, hukuki destek ve koruma alanlarında sürdürülebilir uluslararası destek olmadan, bu fırsat kaçabilir.”
UNHCR, 2025’e kadar 1,5 milyon mülteci ve iki milyon yerinden edilmiş kişi’nin dönüşünü desteklemek amacıyla bir operasyonel çerçeve başlattı. Ancak, gereken 575 milyon doların yalnızca 71 milyon doları güvence altına alınabildi. Bu açık, UNHCR’nin Suriye’deki personelinin %30’unun azaltılması ve 122 toplum merkezinin %44’ünün kapatılması riskini beraberinde getiriyor. Bu merkezler, psikososyal destek ve hukuki yardım gibi hayati hizmetler sağlıyor.
Schmitt, Suriye nüfusunun yaklaşık %90’ını oluşturan 16,7 milyon insanın insani yardıma ihtiyaç duyduğunu ve 7,4 milyondan fazla kişinin halen ülke içinde yerinden edilmiş olduğunu belirtti.
Rejim çökmeden önce yaklaşık 6,2 milyon Suriyeli yurt dışına kaçmıştı. Bu kişilerin çoğu hâlâ komşu ülkelerde yaşıyor: Türkiye’de üç milyon, Lübnan’da 775 binden fazla ve Ürdün’de 600 binden fazla Suriyeli mülteci bulunuyor.
Dijital Girişim
Geri dönüşleri bilinçli şekilde desteklemek amacıyla UNHCR, “Suriye Evimdir” adlı yeni bir dijital platform başlattı. Bu platform, Suriyelilere hukuki süreçler, kimlik belgeleri, barınma ve hizmetlere erişim konusunda rehberlik sunarak, savaş sonrası hayatlarını yeniden kurmalarına yardımcı olmayı hedefliyor.
Fon açığına rağmen Schmitt, UNHCR’nin Dünya Gıda Programı (WFP), UNICEF ve Uluslararası Göç Örgütü (IOM) gibi kurumlarla koordinasyonunu sürdürdüğünü vurguladı: “Geri dönüşlerin güvenli, gönüllü ve onurlu olmasını sağlamak için ortaklarımızla birlikte çalışmaya kararlıyız.”
UNHCR, özellikle şimdiye kadar katkı yapmamış zengin ülkelere seslenerek, rejim sonrası dönemin “Suriye’yi istikrara kavuşturmak için tarihi bir fırsat” olduğunu belirtti.
Schmitt, “Yıllarca süren savaştan sonra, Suriyeliler için geri dönmek ve yeni bir hayat kurmak artık mümkün,” diyerek şöyle devam etti: “Şimdi toparlanmaya yatırım yaparak, umudu koruyabilir ve gelecekteki yerinden edilmeleri önleyebiliriz. Bu, göz ardı edemeyeceğimiz kolektif bir sorumluluktur.”
