Suriye’nin Suriye Geçici Hükümeti (SGH) yönetiminde toparlanma sürecine girmesiyle, ülkeye uygulanan yaptırımların yeniden değerlendirilmesi yönündeki uluslararası çağrılar yoğunlaşıyor. Savunucular, başlangıçta Beşar Esad rejimini izole etmeyi hedefleyen bu yaptırımların, artık Suriye halkına orantısız zarar verdiğini ve yeniden inşa çabalarını engellediğini ifade ediyor.
İnsani Etkiler
Uluslararası Göç Örgütü Genel Direktörü Amy Pope, Suriye’nin yeniden inşasını kolaylaştırmak için yaptırım muafiyetlerine duyulan acil ihtiyacı vurguladı. Cenevre’de yaptığı açıklamada Pope, kalkınma ve yeniden inşanın ülkenin istikrar kazanmasında kritik bir rol oynadığını belirterek, yaptırımların ekonomik faaliyetleri ciddi şekilde sınırladığını ve savunmasız grupların durumunu daha da kötüleştirdiğini ifade etti.
“Ücretler genellikle temel ihtiyaçları karşılamaya yetmiyor ve insanlar büyük ölçüde nakit işlemlere bağımlı,” diyen Pope, geçici hükümet üyelerine yönelik yaptırımlar da dahil olmak üzere tüm yaptırımların yeniden gözden geçirilmesi çağrısında bulundu. Ayrıca Suriye’nin yeniden inşa sürecinde kadınların daha fazla güçlendirilmesi gerektiğine dikkat çekti.
Bölgesel Destek
Katar, yaptırımların kaldırılması için en güçlü destekçilerden biri olarak öne çıkıyor. Katar Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Macid bin Muhammed El-Ansari, yaptırımların gerekçelerinin “artık geçerli olmadığını” belirterek Beşar Esad’ın görevden alınmasının ardından bu tedbirlerin yeniden değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı.
El-Ansari, Katar’ın insani yardım ve kalkınma projelerine bağlılığını teyit ederek, Katar heyetlerinin Suriye’nin acil ihtiyaçlarını ve altyapı sorunlarını değerlendirdiğini belirtti. “Suriyeli kardeşlerimize yardım sağlamak amacıyla Katar tarafından işletilen hava köprüsü, ihtiyaç duyulduğu sürece devam edecek,” diyen El-Ansari, enerji, gıda güvenliği ve tıbbi malzeme alanlarında desteği artırmaya hazır olduklarını ifade etti.
ABD Politikasında Değişim
Washington’da Biden yönetiminin Suriye’ye uygulanan yaptırımları bir yıllık deneme süresi boyunca kaldırmayı değerlendirdiği bildiriliyor. Bu yaklaşım, geçici lisanslarla ekonomik kısıtlamaların kaldırılmasını ve Suriye’nin küresel ticarete dönmesine, yabancı yatırım çekmesine olanak sağlayabilir.
ABD Yakın Doğu İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Barbara Leaf, Şam’a yaptığı ziyarette, Suriye’nin siyasi geçiş sürecini desteklemenin önemine dikkat çekerken azınlık hakları, kadınların güçlendirilmesi ve terörizmin önlenmesi konularında hesap verebilirliğin sürdürülmesi gerektiğini vurguladı.
Ekonomik ve Yeniden İnşa Sorunları
Suriye’nin ekonomisi, on yılı aşkın savaş, yolsuzluk ve kötü yönetim nedeniyle büyük bir darbe aldı. Gayrisafi yurtiçi hasıla %85 oranında küçülürken enerji santralleri, su sistemleri ve sağlık tesisleri gibi altyapılar hâlâ onarılamadı.
Özellikle Sezar ve Kaptagon Yasaları kapsamında uygulanan yaptırımlar, ekonomik işlemleri, yeniden inşa projelerini ve ticareti kısıtlayarak toparlanma çabalarını zorlaştırıyor. Eleştirmenler, bu yaptırımların temel mal ve hizmetlere erişimi engellediğini, enflasyonu, işsizliği ve yoksulluğu artırdığını savunuyor.
Hesap Verebilirlik ve İnsani Yardım Dengesi
Birleşmiş Milletler de dahil olmak üzere uluslararası kuruluşlar, yaptırımların insani yardımla dengelenmesi gerektiğini vurguluyor. Biden yönetiminin geçici yaptırım hafifletme kararı, Suriyelilere ülkelerini yeniden inşa etmeleri için gereken araçları sağlama yönündeki çağrılarla uyumlu görünüyor.
“Yaptırımlar artık Suriye halkını hedef almamalı, geçmişteki ihlaller için hesap verebilirliği ön planda tutarken ülkenin toparlanmasını desteklemelidir,” diyen Suriyeli Amerikan Konseyi Başkanı Faruk Bilal, bu sürecin önemine dikkat çekti.
Suriye’nin Yeniden İnşası
Diplomatik çabaların hız kazanması ve uluslararası heyetlerin Şam’ı ziyaret ederek SGH ile temas kurmasıyla, yaptırımların kaldırılması Suriye’nin uluslararası topluma yeniden entegrasyonu için önemli bir adım olabilir. Ancak savunucular, yaptırım hafifletmenin şeffaflık ve demokratik ilkelerle uyumlu sıkı denetim altında gerçekleştirilmesi gerektiğini vurguluyor.
SGH’nin kapsayıcılık ve yeniden inşa taahhüdünü sürdürmesiyle, dünya Suriye’nin daha parlak bir geleceğe doğru attığı ilk adımları yakından izliyor.
