Suriye Geçici Hükümeti (SGH), enerji sektörünün yeniden yapılandırılmasını, temel hizmetlerin geri kazandırılması, ekonominin istikrara kavuşturulması ve ulusal yeniden inşa sürecine zemin hazırlanması açısından öncelikli bir hedef olarak belirledi. On yılı aşkın savaş ve yaptırımlar nedeniyle zarar gören bu sektör, günlük hayatın canlanması ve sanayinin toparlanması için hayati bir role sahip.
Yeni İşbirliği ve Yardım Dönemi
Bu hafta, Suriye’de elektrik üretimine destek olmak amacıyla Türkiye ve Katar’dan iki yüzer elektrik santralinin devreye alınmasıyla önemli bir ilerleme kaydedildi. Elektrik İletim ve Dağıtım Genel Müdürlüğü Başkanı Halid Ebu Dai, bu gemilerin ülkenin mevcut elektrik üretiminin yarısına denk gelen 800 megavat enerji sağlayacağını belirtti.
“Bu katkılar, vatandaşların elektrik payını yaklaşık %50 artıracak,” diyen Ebu Dai, gemilerden sağlanacak enerjinin iletimi için gerekli hatların hazırlanmakta olduğunu ekledi. Yıllardır Suriyeliler, günde 20 saate varan elektrik kesintileriyle mücadele ediyor. SGH, iki ay içinde günde sekiz saat elektrik sağlama taahhüdünde bulundu ve uluslararası işbirliği sayesinde bu hedefe ulaşılması daha mümkün hale geldi.
Türkiye ve Katar, Şam’daki yeni yönetimle ilk etkileşim kuran ülkeler arasında yer alarak teknik ve maddi destek sundu. Türkiye Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar, Aralık ayında yapılan Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) toplantısında Ankara’nın Suriye’nin toparlanmasına desteğini vurguladı: “Suriye’nin altyapı, enerji ve elektrik ihtiyaçlarını belirleyecek ve bu temel hizmetlere erişimi sağlamak için elimizden geleni yapacağız.”
Katar da enerji şebekesinin rehabilitasyonu çabalarına finansal ve lojistik destek sağlayarak önemli bir rol oynadı. Her iki ülke de Esad rejiminin devrilmesinin ardından Şam’daki büyükelçiliklerini yeniden açarak bölgesel istikrara yönelik ortaklıklarını güçlendirdi.
Yıkımın Ağır Mirası
Suriye’nin enerji altyapısı savaşın ardından harap durumda. Hasar gören petrol ve gaz sahaları, enerji santralleri ve iletim hatları, şiddetli bir elektrik krizini daha da derinleştirdi. Elektrik sektöründeki kayıplar, eski rejim yetkililerine göre 40 milyar dolara ulaştı. Daha geniş ekonomik zarar ise 400 ila 530 milyar dolar arasında tahmin ediliyor ve bu miktarın 115 milyar doları petrol sektöründeki hasarı içeriyor.
2010 yılında günlük 385.000 varil petrol üreten Suriye, 2018’de bu rakamı yalnızca 24.000 varil seviyesine düşürdü. Bu azalma, çatışma, altyapı tahribatı ve petrol sahalarının farklı grupların kontrolüne geçmesiyle bağlantılı. Yeni yönetim, petrol üretimini artırmanın ve ülkenin küresel sıralamada 31. sırada yer alan rezervlerini değerlendirmenin aciliyetini kabul ediyor. Ancak bu hedefe ulaşmak için büyük yatırımlar, teknik uzmanlık ve petrol zengini bölgeler üzerindeki anlaşmazlıkların çözümü gerekiyor.
ABD Yaptırımları ve Uluslararası Yardım
Son gelişmeler, temkinli bir iyimserlik yarattı. ABD, elektrik ve su gibi temel hizmetlerin geri kazandırılmasını kolaylaştırmak için yaptırımlarda altı aylık bir gevşeme açıkladı. Bu adım, SGH’yi destekleme çabalarının bir parçası olarak değerlendiriliyor.
SGH, yaptırımların tamamen kaldırılması çağrısında bulunarak, bu kısıtlamaların yakıt ve buğday gibi kritik malların ithalatını engellediğini savunuyor. Ticaret Bakanı Mahir Halil el-Hassan, uzun vadeli enerji kaynaklarının güvence altına alınmaması durumunda Suriye’nin “felaket” riskiyle karşı karşıya olduğunu belirtti. Ancak uluslararası toplum, yeni yönetimin yönetim biçimini yakından izleyerek gelecekteki işbirliklerini şekillendirmeye çalışıyor.
İdlib’in Deneyimini Uygulamak
Eski rejim bölgeleri, Çin, İran ve Rusya’nın desteğine rağmen enerji sektörünü yeniden yapılandıramazken, İdlib’in Türkiye ve Yeşil Enerji Şirketi (GEC) ile ortaklık kurarak elektriği geri kazanması, Suriye’nin enerji sektörünü yeniden inşa etmek için bir model sunuyor. İdlib, Türkiye’den yüksek frekanslı bir hatla elektrik ithal ederek bölgenin %70’ini aydınlatıyor. SGH, bu başarıyı ulusal toparlanma çabalarını genişletmek için kullanabilir.
Toparlanma Yolu
Suriye’nin enerji sektörünün rehabilitasyonu, ekonomik toparlanmanın merkezinde yer alıyor. Yeniden sağlanan enerji, Şam’da şu anda günde yalnızca üç saatle sınırlı olan elektrik erişimini artırırken, yıllardır atıl durumda olan fabrikaları ve sanayi tesislerini canlandıracak. Suriyeli iş insanı Raşid Şabat, bu çabaların istikrar ve büyümeyi teşvik edeceğini belirterek, Körfez ülkeleri ve Türkiye’nin kritik desteklerini övdü.
SGH’nin planları, anlık onarımların ötesine geçiyor. Sivil Havacılık ve Deniz Taşımacılığı Genel Müdürlüğü, temel havalimanlarındaki altyapının da onarıldığını ve bu sayede Suriye’nin bölgesel ve küresel ekonomilere daha fazla entegre olmasının hedeflendiğini duyurdu.
Yol zorlu olsa da, uluslararası ortaklıklar ve stratejik planlamalarla Suriye, daha parlak ve sürdürülebilir bir geleceğe doğru ilk adımlarını atıyor.
