Beşar Esad yönetiminin sona ermesinin ardından Suriye, mülteci krizinde önemli bir dönüşüme tanıklık ediyor. Komşu ülkelerden binlerce Suriyeli, vatanlarına geri dönmeye başladı. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK), sürdürülebilir bir dönüşü sağlamak için uluslararası desteğin artırılması ve yaptırımların kaldırılması gerektiğini vurguladı.
BMMYK Yüksek Komiseri Filippo Grandi, yakın zamanda Şam’ı ziyaret ederek Suriye Geçici Hükümeti’nin (SGH) lideri Ahmet El Şera ile yerinden edilmiş Suriyelilerin dönüş sürecini kolaylaştırmaya yönelik görüşmeler gerçekleştirdi. Grandi, “Dönüşlerin sürdürülebilir olması için güvenlik, iş olanakları, konut ve hizmetlere yatırım yapılması gerekiyor. Bunun için yaptırımların kaldırılması kritik önem taşıyor,” ifadelerini kullandı.
Dönüş Yolu
Esad rejiminin sona ermesinden bu yana yaklaşık 200 bin Suriyeli mülteci ülkesine geri dönerken, geri dönme niyeti taşıyanların oranı birkaç hafta içinde neredeyse sıfırdan %30’a yükseldi. Grandi, bu değişimi iyileşen koşullara ve yerinden edilmiş Suriyeliler arasında yeniden doğan bir umuda bağladı.
Grandi, “Son gelişmeler, uzun süredir devam eden insani krizi ele almak için bir fırsat yarattı,” diyerek SGH, bağışçı ülkeler ve komşu devletler arasında daha fazla iş birliği çağrısında bulundu.
BMMYK’nin verilerine göre, Esad sonrası dönemde Ürdün’de kayıtlı 20.100 mülteci gönüllü olarak Suriye’ye döndü. Ürdün’ün El-Mamlaka televizyonu, Azrak kampından 40 mülteci ailesinin BMMYK ve Uluslararası Göç Örgütü’nün koordinasyonunda ayrıldığını doğruladı.
Zorluklar Devam Ediyor
Artan dönüş eğilimine rağmen zorluklar devam ediyor. BMMYK Sözcüsü William Spindler, birçok Suriyelinin dönmek istediğini ancak “Suriye’deki durumun iyileşmesini beklediğini” belirtti. Yaklaşık 6 milyon Suriyelinin Türkiye, Lübnan ve Ürdün gibi komşu ülkelerde, 7 milyonunun ise ülke içinde yerinden edilmiş olarak yaşadığını ifade etti.
Spindler, Suriye’nin yeniden inşasında uluslararası çabaların önemine dikkat çekerek, “Altyapı, ekonomik fırsatlar ve güvenlik önlemleri güçlendirilmelidir ki daha fazla insan dönüş yapmaya cesaret edebilsin,” dedi.
Uluslararası Destek Çağrıları
Ahmet El Şera liderliğindeki yeni Suriye yönetimi, dönüş sürecini kolaylaştırmak için uluslararası kuruluşlarla aktif olarak görüşmeler gerçekleştiriyor. Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen ile yapılan görüşmelerde, Suriye yetkilileri, istikrarı sağlamak ve dönen vatandaşların ihtiyaçlarını karşılamak için kapsayıcı bir siyasi sürecin önemine dikkat çekti.
Pedersen, Suriye üzerindeki yaptırımların kaldırılmasının, halkın beklentilerini karşılayan anlamlı bir siyasi ilerlemeye bağlı olduğunu belirtti. “Siyasi sürecin, Suriye toplumunun tüm bileşenlerini kapsayıcı ve temsil edici olması konusunda bir fikir birliği var,” dedi.
Yeni Bir Başlangıç
Koşullar iyileştikçe, birçok Suriyeli hayatlarını yeniden inşa etme fırsatını değerlendirmeye başladı. Mülteci kamplarından ayrılan aileler, daha iyi bir gelecek umudu taşıdıklarını ifade ediyor. Ürdün sınırında bir mülteci, “Bu anı yıllardır bekliyorduk,” diyerek, “Artık geri dönüp hayatlarımızı yeniden inşa etmenin zamanı geldiğini hissediyoruz,” dedi.
BMMYK, geri dönen Suriyelilere konut ve sağlık hizmetleri gibi temel destekler sağlamak amacıyla Suriye’de operasyonlarını %80 kapasiteyle yeniden başlattı. Ancak yetkililer, sürdürülebilir uluslararası yardım ve yaptırımların kaldırılması olmadan ilerlemenin yavaş olabileceği konusunda uyardı.
Grandi, bağışçı ülkelere Suriye’nin yeniden inşasını öncelik haline getirme çağrısında bulunarak, dönüş yapanların desteklenmesi için kapsamlı bir plana ihtiyaç olduğunu vurguladı. “Bu dönüşün sürdürülebilir olmasını ve yeni yerinden edilmeleri önlemeyi sağlamak için birlikte çalışmalıyız,” dedi.
