Avrupa Birliği (AB), Pazartesi günü, Suriye’ye yönelik belirli ekonomik yaptırımları geçici olarak askıya aldığını duyurdu. Bu karar, geçen ay Esad rejiminin düşmesinin ardından ülkenin toparlanma ve istikrar çabalarına destek vermek amacıyla alındı. Başlangıçta bir yıl boyunca geçerli olacak bu askıya alma kararı, enerji, ulaşım ve bankacılık sektörlerindeki yaptırımları kapsıyor ve Avrupa’nın Suriye’ye yönelik on yılı aşkın süredir süren tecrit ve cezalandırıcı önlemlerindeki tutumunda önemli bir değişikliği işaret ediyor.
Açıklama, Brüksel’de düzenlenen AB dışişleri bakanları toplantısının ardından geldi. Fransız Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot, kararı doğrulayarak, “Enerji ve ulaşım sektörleriyle birlikte ülkenin mali istikrarı için hayati öneme sahip finansal kuruluşlara yönelik bazı spesifik yaptırımları kaldıracak veya askıya alacağız,” dedi.
AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Kaya Kallas, bu adımın ekonomik rahatlama sağlama ile siyasi reform ve kapsayıcılık taleplerini dengelemeyi hedefleyen kademeli bir yaklaşım olduğunu belirtti. “Yeni Suriye yönetimi adımlar atarsa, Avrupa Birliği de adımlar atacaktır,” diyen Kallas, askıya alma kararının ilerlemenin durması halinde geri alınabileceğini vurguladı.
Dikkatle Hesaplanmış Bir Karar
Bu hamle, AB üye devletleri arasında hem iyimserlik hem de temkinli bir yaklaşımı yansıtıyor. Yaptırımların askıya alınması, Suriye’nin zor durumdaki ekonomisine rahatlama sağlamayı amaçlasa da bu durum, Alman Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock’un da altını çizdiği gibi, “açık bir çek” anlamına gelmiyor. Baerbock, “Yeni yöneticiler, geçiş sürecinde nüfusun tüm kesimlerini sürece dahil etmek zorundadır. Bu süreç, yeni bir anayasa ve seçimlerle sonuçlanmalıdır. Kadın hakları ve azınlık temsiliyeti de öncelikli olmalıdır,” dedi.
Diplomatlar, yaptırımların hafifletilmesini, Suriye’nin acil insani ve ekonomik ihtiyaçlarını karşılarken Suriye Geçici Hükümeti’ni (SGH) reformlar yapmaya teşvik etmenin bir yolu olarak görüyor. Bu kararın özellikle enerji ve ulaşım sektörlerinde altyapıyı iyileştirerek yaşam koşullarını istikrara kavuşturması ve mültecilerin dönüşünü kolaylaştırması bekleniyor.
SGH Kararı Memnuniyetle Karşıladı
Suriye Dışişleri Bakanı Esad el Şeybani, AB’nin kararını ekonomik toparlanma yönünde olumlu bir adım olarak nitelendirdi. Şeybani, yaptığı açıklamada, “Yaptırımların bir yıllığına askıya alınmasını memnuniyetle karşılıyoruz ve bunun kalıcı olarak kaldırılmasına zemin hazırlamasını umuyoruz,” dedi. Ayrıca bu hamlenin, “Suriye halkının yaşamının her yönüne olumlu etki yapacağını ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlayacağını” ekledi.
SGH, uluslararası yaptırımların kaldırılması gerektiğini, bunun yeniden yapılanmayı ilerletmek ve milyonlarca Suriyelinin ekonomik sıkıntılarını hafifletmek için şart olduğunu sık sık dile getirdi. Suriye Ticaret Bakanı Maher Halil el Hasan, daha önce yaptırımların ülkenin yakıt ve buğday gibi temel ürünleri ithal etme kabiliyetini ciddi şekilde sınırladığını belirtmişti.
Ekonomik ve Politik Etkiler
Yaptırımların hafifletilmesi, Birleşmiş Milletler’in 2011’den bu yana Suriye’nin Gayri Safi Yurtiçi Hasılası’nın (GSYH) %64 oranında küçüldüğünü ve Suriyelilerin %90’ının yoksulluk sınırının altında yaşadığını tahmin ettiği bir dönemde gerçekleşiyor. Uzmanlar, yaptırımların hafifletilmesinin kilit sektörleri canlandıracağını, yaşam standartlarını iyileştireceğini ve Suriyeli mültecileri barındıran komşu ülkeler üzerindeki yükü azaltacağını umuyor.
AB’nin askıya alma kararı, Suriye’nin havaalanlarının daha etkili çalışmasına izin vererek mal ve insan hareketliliğini kolaylaştıracak önlemleri de içeriyor. Enerji sektörünün yeniden inşası ise günlük hayatın istikrara kavuşturulması ve yabancı yatırımları çekmek açısından kritik öneme sahip görülüyor.
Bununla birlikte AB, askıya alma kararının koşullu ve geri alınabilir olduğunu açıkça belirtti. Avrupalı diplomatlar, gelecekteki yaptırımların kaldırılmasının, yeni Suriye yönetiminin insan hakları, “yabancı etkilerin” kaldırılması ve siyasi sürece tüm dini ve etnik grupların dahil edilmesi konularındaki ilerlemeye bağlı olacağını vurguladı.
İleriye Bakış
Suriye, kırılgan bir toparlanma sürecine başlarken AB’nin yaptırımları askıya alma kararı, ülkenin insani ve ekonomik krizlerini ele almak açısından kritik bir adım olarak görülüyor. Ancak yalnızca bir yıl sürecek olan askıya alma kararıyla, yeni Suriye yönetiminin kapsayıcılık ve insan hakları konularında somut ilerleme göstermesi gerekiyor.
AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Kaya Kallas, bu noktayı vurgulayarak, bloğun gelişmeleri yakından izlemek için Şam’daki büyükelçiliğini yeniden açmaya hazır olduğunu belirtti. AB ayrıca, Suriye’de kapsamlı bir siyasi geçişi kolaylaştırmak için BM’nin çalışmalarını destekleme taahhüdünü yeniden doğruladı. Kallas, “Bu, Suriye için tarihi bir fırsattır,” dedi ve ekledi: “Halkının geleceği, önümüzdeki aylarda atılacak adımlara bağlı.”
