Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Çarşamba günü Suriye Devlet Başkanı Ahmed Şara ile telefon görüşmesi yaparak, Aralık 2024’te Esed rejiminin düşmesinden bu yana Moskova ile Şam arasındaki ilk doğrudan teması kurdu. Kremlin tarafından “derinlemesine görüş alışverişi” olarak tanımlanan görüşmede, Suriye’deki mevcut durum, ikili ilişkiler ve Rusya’nın ülkenin yeniden inşasına yönelik devam eden desteği ele alındı.
Rusya Devlet Başkanlığı Ofisi’nden yapılan açıklamada, Putin’in Moskova’nın “Suriye’nin birliği, egemenliği ve toprak bütünlüğüne” olan bağlılığını vurguladığı ve ülkenin sosyal ve ekonomik istikrarına katkı sağlamaya hazır olduğunu ifade ettiği belirtildi. Ayrıca, uluslararası yaptırımların kaldırılması gerektiğini savunan Putin, “İktidar değişikliğinin ardından bu yaptırımlar artık anlamını yitirmiştir.” dedi. Kremlin açıklamasında, iki liderin ikili iş birliğini geliştirmek amacıyla temaslarını sürdüreceği ifade edildi.
Rusya, Suriye’deki Askeri Varlığını Korumak İstiyor
Görüşme, Rusya’nın Suriye’deki askeri varlığına ilişkin süregelen müzakerelerin ortasında gerçekleşti. Yeni Suriye yönetimi, Esed rejiminin düşmesinden önce Moskova ile iş birliğine açık olduğunu belirtmişti. Bu süreçte Rus yetkililer, Suriye kıyısındaki Tartus ve Lazkiye’deki hava ve deniz üslerinin geleceğini güvence altına almak için müzakereler yürütüyor.
Suriye Savunma Bakanı Murhaf Ebu Kasra, Şam yönetiminin, Rus kuvvetlerinin ülkede kalmasına prensipte izin verebileceğini, ancak herhangi bir anlaşmanın Suriye’nin ulusal çıkarlarına uygun olması gerektiğini belirtti. Kremlin, bu müzakereleri doğrularken, Putin de “önceki rejim döneminde yapılan anlaşmaların gözden geçirilebileceğini” ifade etti.
Ancak İngiliz istihbarat yetkilileri, Rusya’nın devrik Devlet Başkanı Beşar Esed’e Moskova’da sığınma hakkı tanımasının bu müzakereleri karmaşık hale getirebileceği konusunda uyardı. Bazı raporlar, Rus güçlerinin Tartus’taki personel ve ekipmanlarını tahliye etmeye başladığını öne sürerek Kremlin’in uzun vadeli stratejisine dair soru işaretleri doğurdu.
Yaptırımların Kaldırılması ve İnsani Yardım Çağrısı
Rus yetkililer, Suriye’ye uygulanan ekonomik yaptırımların kaldırılması yönündeki çağrılarını artırarak, bu kısıtlamaların ülkenin toparlanmasını engellediğini savundu. Rusya’nın Ortadoğu Özel Temsilcisi Mihail Bogdanov, Batı’nın uyguladığı yaptırımların Suriye’de sağlık, ulaşım ve tarım gibi hayati sektörleri olumsuz etkilediğini belirtti.
“Tek taraflı yaptırımlara ilişkin tutumumuz net,” diyen Bogdanov, “Bu cezai önlemler, Suriye halkının çektiği sıkıntıları artırıyor ve yeniden yapılanma ile istikrar çabalarını engelliyor.” ifadelerini kullandı.
Kremlin, Putin’in Suriye Dışişleri Bakanı Esad el-Şeybani’ye resmi bir davet gönderdiğini doğrulayarak, Moskova’nın Suriye’nin geçiş sürecinde önemli bir rol üstlenmeye devam edeceğini vurguladı.
Rusya-Suriye İlişkilerinin Geleceği
Rusya’nın geçmişte Esed rejimini askeri olarak desteklemesine rağmen, yeni Suriye yönetimi Moskova ile daha dengeli bir ilişki kurma sinyalleri verdi. Putin ile yaptığı görüşmede Ahmed Şara, Suriye’nin “halkın çıkarlarına hizmet eden ve güvenliği ile istikrarı artıran tüm tekliflere açık olduğunu” vurguladı.
İki liderin ayrıca, Suriye’deki siyasi yol haritasını ve ülkenin çeşitli siyasi, etnik ve dini grupları arasında birlik sağlamayı amaçlayan ulusal diyalog sürecini ele aldığı bildirildi. Moskova, bu çabaları kamuoyu önünde destekleyerek, kapsayıcı bir iç diyaloğun gerekliliğine dikkat çekti.
Bu arada, teyit edilmemiş bazı raporlara göre Ahmed Şara, Moskova’dan Beşar Esed ve yakın çevresinin yargılanmak üzere Suriye’ye iade edilmesini resmen talep etti. Kremlin yetkilileri ise bu konuda yorum yapmaktan kaçındı.
Suriye geçiş sürecinde ilerlerken, ülkenin Rusya ile geliştireceği yeni ilişki modeli; ekonomik toparlanma, güvenlik yapısı ve uluslararası konumlanması açısından belirleyici bir rol oynayacak.
