Suriye’ye yönelik 9. yıllık Brüksel Konferansı, savaşın yıktığı ülkenin yeniden inşa edilmesi gerekliliğine güçlü bir vurgu yaparak sona erdi. Uluslararası aktörler, yeniden yapılanmanın bölgesel istikrar ve güvenlik için kritik öneme sahip olduğunu belirtti. AB, BM ve bölgesel paydaşlardan yetkililer, Suriye’nin toparlanmasını engelleyen yaptırımların kaldırılması ve mali desteğin artırılması çağrısında bulundu.
Yeniden İnşa İçin Yaptırımların Kaldırılması Çağrısı
Suriye Dışişleri Bakanı Es’ad Şeybani, yaptırımların Suriyeliler üzerindeki ağır etkisini vurgulayarak, enerji, ulaşım ve sağlık alanındaki kısıtlamaların gerekli yatırımları engellediğini ve halkın sıkıntılarını uzattığını belirtti. “Bu yaptırımların gerekçesi olan eski suç rejimi artık yok ve yaptırımların devam etmesi, bugün Suriyelileri cezalandırmak anlamına geliyor.” dedi.
Türkiye de benzer bir tutum sergileyerek, Dışişleri Bakan Yardımcısı Nuh Yılmaz, yaptırımların koşulsuz kaldırılması çağrısında bulundu. Son dönemde getirilen bazı muafiyetlerin olumlu karşılandığını ancak Suriye’nin ekonomik sorunlarını çözmek için yetersiz olduğunu ifade etti. Yılmaz, ekonomik toparlanmanın istikrara bağlı olduğunu ve yeniden inşanın mültecilerin geri dönüşü için kritik önem taşıdığını vurguladı.
BM Genel Sekreteri António Guterres, uluslararası toplumu yaptırımları yeniden değerlendirmeye çağırarak, savaşın neden olduğu maddi hasarın 800 milyar dolar olarak tahmin edildiğini söyledi. Ekonomik kısıtlamaların kaldırılmasının toparlanmayı hızlandıracağını ve Suriye’deki insani krizi hafifleteceğini savundu.
Mali Taahhütler ve Konferans Sonuçları
Daha geniş çaplı mali destek çağrılarına rağmen, bu yılki bağış taahhütleri önceki yılların gerisinde kaldı. Konferansta toplam 5,8 milyareuro (6,3 milyar dolar) taahhüt edildi; bunun 4,2 milyar euro’su hibe, 1,6 milyar euro’su ise kredi olarak sağlanacak.
AB, 2025 ve 2026 için 2,5 milyar euro taahhüt etti. AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, AB’nin 2025 için 720 milyon euro ek yardımda bulunacağını açıkladı. Bu miktar, geçen yıl yapılan yardımlara kıyasla bir artışı temsil ediyor.
AB’nin mali yardımları; altyapının yeniden inşası, temel hizmetlerin geri kazandırılması ve Lübnan, Ürdün, Irak ve Türkiye’deki Suriyeli mültecilere destek sağlanması gibi alanlara odaklanacak. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, konferansın Suriye’nin geçiş süreci için belirleyici bir an olduğunu vurgulayarak, “Suriye yeni bir ülke ve onlarca yıl sokın.” dedinra ilk kez, Suriyelilerin umutlarını gerçekleştirme şansı gerçeğe daha ya.
Bölgesel Destek ve Siyasi Geçiş
Körfez İşbirliği Konseyi (GCC), Suriye’nin yeniden inşasına olan bağlılığını yeniden teyit etti. GCC Genel Sekreteri Cassim Muhammad Badavi, Suriye’nin istikrarının hem güvenlik hem de insani açıdan zorunlu olduğunu belirtti. Körfez ülkeleri, diplomatik süreçlere aktif olarak katılarak Şam’a ziyaretler ve Suriye’nin geçiş sürecine odaklanan bakanlar konferanslarına katılım sağladı.
Mısır da yeniden inşa sürecine güçlü destek verdi. Mısır Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Büyükelçi Ahmad Abu Zaid, Suriye’yi yeniden inşa etmenin sadece altyapıyla ilgili olmadığını belirterek, bunun aynı zamanda “umut, onur ve ulusal uzlaşının yeniden tesisi” anlamına geldiğini vurguladı. Mısır’ın bir milyondan fazla Suriyeli mülteciye ev sahipliği yaptığını hatırlatan Abu Zaid, bağışçı ülkeleri, yerinden edilmiş toplulukların acil ihtiyaçlarını karşılamaya çağırdı.
İleriye Dönük Görünüm
Milyonlarca Suriyelinin hâlâ yardıma muhtaç olduğu ve ülkenin altyapısının büyük ölçüde harap olduğu göz önüne alındığında, uluslararası desteğin ülkenin yeniden inşası için yeterli olup olmayacağı sorusu gündemde kalmaya devam ediyor. Devam eden yaptırımlar, yeniden yapılanma süreci ve siyasi reformlarla ilgili uluslararası anlaşmazlıklar nedeniyle, Suriye için önümüzdeki yol hâlâ belirsizliğini koruyor.
