Sezar Yasası olarak bilinen Sezar Suriye Sivilleri Koruma Yasası’nın nihai olarak yürürlükten kaldırılmasına yönelik süreç, kongre müzakerecilerinin bu maddeyi 2026 Mali Yılı Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası’na eklemesiyle yasalaşmaya bir adım daha yaklaştı. Taslak metin, “2019 Sezar Suriye Sivilleri Koruma Yasası yürürlükten kaldırılmıştır” ifadesini içeriyor ve Washington’un Şam’a yaklaşımında önemli bir değişime işaret ediyor. Tasarının Temsilciler Meclisi’nden onay alması gerekiyor.
2019’da yürürlüğe giren Sezar Yasası, Beşar Esed rejimini savaş suçları, kimyasal silah kullanımı ve insan hakları ihlalleri nedeniyle cezalandırmayı amaçlayan kapsamlı ikincil yaptırımlar getirmişti. Hem Amerikan hem yabancı kurumların Suriye devlet kurumlarıyla veya yeniden inşa projeleriyle iş yapmasını kısıtlıyordu. Trump yönetimi birçok yaptırımı kaldırmış olsa da, yasanın tamamen iptali Kongre onayı gerektiriyor.
Şartlar, Gelecekteki Yaptırımları Hükümetin Davranışına Bağlıyor
Yürürlükten kaldırma hükmü yasanın kendisini ortadan kaldırsa da taslak, yeni bir denetim sistemi belirliyor. Başkanın, yasalaşmasından sonraki 90 gün içinde ve dört yıl boyunca her 180 günde bir çeşitli kongre komitelerine rapor sunması gerekiyor.
Belgeye göre, başkan Suriye’nin IŞİD ve diğer aşırılıkçı grupların ortadan kaldırılması, azınlık haklarının korunması, komşu ülkelere karşı askeri eylemlerden kaçınma, kara para aklama ile mücadele, Esed rejiminin işlediği insanlığa karşı suçların cezalandırılması gibi alanlarda ölçülebilir ilerleme kaydettiğini belgelendirmeli. Rapor aynı zamanda uyuşturucu üretimini azaltmaya yönelik çabaları da değerlendirmeli.
Başkan, iki ardışık raporlama döneminde Suriye’nin bu kriterleri karşılamadığını tespit ederse, yaptırımlar yeniden uygulanabilir. Bu mekanizma, Sezar çerçevesinin tamamen geri getirilmeden hedefli yaptırımlar uygulanmasına imkân tanıyor.
Taslak ayrıca Savunma Bakanlığı’na, Suriye içindeki IŞİD tutuklama tesisleri hakkında rapor sunma talimatı veriyor. Buna ek olarak Pentagon ve ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı, ülkedeki Amerikan askeri varlığının üslenme ve faaliyetler de dahil olmak üzere, şartlara dayalı bir konsolidasyon sürecine ilişkin ayrı bir rapor sunmak zorunda.
Destekçiler Diplomatik İvme Kaydedildiğini Belirtiyor
Trump, Mayıs ayında Suudi Arabistan’da Suriye lideri Ahmed Şara ile görüşmesinin ardından daha geniş kapsamlı geri çekme sürecini başlattı. Görüşmeden kısa süre sonra yaptırımların kaldırılacağını açıkladı ve bunu Haziran ayında yayınladığı bir başkanlık kararnamesiyle resmileştirdi. Dışişleri Bakanlığı, Temmuz ayında El Nusra Cephesi (Heyet Tahrir eş-Şam olarak da bilinir) için geçerli olan Yabancı Terör Örgütü (FTO) tanımını geri çekerek süreci takip etti. Şara, 7 Kasım’da Özel Olarak Belirlenmiş Küresel Teröristler listesinden çıkarıldı.
Suriye Amerikan Konseyi Siyasi İşler Başkanı Muhammed Ganem, kaldırma metninin tamamlandığını söyledi. 8 Aralık’ta Facebook’ta yaptığı paylaşımda “bugünden sonra bu madde üzerinde değişiklik yapma imkânı yok” diyerek, düzenlemenin Sezar Yasası’nın “yıl bitmeden kaldırılmasını” garanti ettiğini belirtti. Son versiyonun, önceki taslaklarda yer alan otomatik yeniden yürürlüğe girme maddesini kaldırdığını ve bunun yerine bir onay süreci getirdiğini ifade etti.
Dışişleri ve Ticaret Bakanlıkları ile Hazine Bakanlığı’na bağlı Yabancı Varlıklar Kontrol Ofisi’nin 10 Kasım’da yayımladığı ortak açıklama, Sezar Yasası’nın kalan hükümlerinin uygulanmasını askıya aldı. Açıklamada Trump’ın Suriye’ye “büyüklük için bir şans vermek” istediği belirtildi. Senatör Joe Wilson da aynı gün, ülkenin “barış ve istikrara yönelmesine” yardımcı olmak için yasanın tamamen kaldırılması çağrısında bulundu.
