Rusya, Beşar Esed hükümetinin çöküşünün ardından, Suriye’nin eski rejimiyle bağlantılı kişilere sığınma hakkı ve insani koruma sağlamaya başladı. Bu adım, Moskova’nın bölgedeki uzun vadeli stratejisiyle ilgili yeni soru işaretlerini beraberinde getiriyor.
Rus diplomatik kaynaklar, aralarında Lazkiye’deki Hımeymim hava üssünde görev yapmış kişilerin de bulunduğu onlarca Suriyelinin Rusya’nın orta kesimindeki Perm bölgesine yerleştirildiğini doğruladı. Bu taşınma “sağlık nedenleri” gerekçesiyle insani bir jest olarak tanımlansa da, uzmanlar olayın siyasi yönlerine dikkat çekiyor.
“Bu adımın açıkça siyasi sonuçları var,” diyen bir Rus diplomat, Şarkul avsat’a yaptığı açıklamada tahliye edilen kişilerin üst düzey rejim yetkilileri ya da askerî figürler olmadığını savundu. Rus yetkililer, söz konusu gruba geçici barınma, gıda ve tıbbi destek sağladı. Ayrıca yerel yöneticilerin bu kişilerin uyum sürecine ve iş bulmalarına yardımcı olduğu bildirildi.
Giderek artan spekülasyonların merkezinde ise, Suriye’nin uzun yıllar Rusya büyükelçiliği görevini üstlenen ve daha önce BM Daimi Temsilciliği yapmış olan Beşar el-Caferi yer alıyor. Rus haber ajansı TASS dahil olmak üzere çeşitli medya kuruluşlarında, 69 yaşındaki Caferi’nin sığınma talebinde bulunduğu öne sürüldü. Sputnik’e yaptığı açıklamada bu iddiaları yalanlamasına rağmen, resmi olarak merkeze çağrılıp yerine başka bir isim atanmış olmasına rağmen Caferi hâlâ Şam’a dönmedi.
Caferi’nin Moskova’da ikamet eden çocukları da dahil olmak üzere yakın akrabalarının bulunduğu ve kendisinin de çeşitli sağlık sorunları nedeniyle seyahat edemiyor olabileceği belirtiliyor. Rus yetkililer, şu ana dek resmi bir sığınma başvurusu alınmadığını ifade etse de, böyle bir talep olması durumunda değerlendirileceğini kaydetti.
Suriye Dışişleri Bakanlığı kısa süre önce Caferi ile birlikte Suriye’nin Suudi Arabistan büyükelçisi Eymen Susan’ın da merkez göreve alındığını açıkladı. Ancak Suriye’nin Moskova büyükelçiliği kısa süreliğine Caferi’nin görevden ayrıldığını belirten bir mesaj yayımlayıp ardından bunu silmesi, spekülasyonları daha da artırdı.
Uzun yıllar boyunca Suriye’nin BM’deki yüzü olan Caferi, Esed rejimini iç savaş boyunca kararlılıkla savunmuştu. Daha sonra dışişleri bakan yardımcılığı görevini üstlenmiş, son olarak da Moskova büyükelçisi olarak atanmıştı.
Rusya, Suriye’deki askeri varlığına rağmen bugüne dek Suriyeli mülteciler için başlıca bir varış noktası olmamıştı. Ancak Esad’ın devrilmesi ve özellikle Suriye’nin sahil bölgelerinde artan istikrarsızlık sonrası, Moskova eski rejimle bağlantılı bazı kişilere gizli bir sığınak sunuyor gibi görünüyor. Son raporlara göre, Hımeymim üssü Esed rejiminin son aylarında yaklaşık 9.000 kişiyi barındırmış olabilir.
Gözlemciler, bu gelişmelerin ve Caferi’nin durumunun, Rusya’nın Esed sonrası geçiş sürecini yönetmeye çalışırken aynı zamanda Suriye’deki stratejik nüfuzunu koruma çabalarını yansıttığını belirtiyor.
