Türkiye ile Suriye arasındaki ilişkilerde önemli bir değişim yaşanıyor. Yıllardır askıya alınan sınır ticareti ve resmi temaslar, 21 Nisan 2025’te Türkiye Ticaret Bakanlığı tarafından yayımlanan genelgeyle kademeli olarak yeniden başlatıldı. Genelge, belirli sınır kapılarında bireysel ve ticari araçlarla giriş-çıkışlara izin vererek 2011’den bu yana süregelen güvenlik gerekçeli durdurmanın sona erdiğini ilan etti.
Bu adım, iki ülke arasında yeniden şekillenen ilişkiler çerçevesinde stratejik bir jest olarak değerlendiriliyor. Şu an için tam yolcu trafiği başlamasa da, ticari geçişlerin serbestleştirilmesi yönünde atılan adımlar, karşılıklı güvenin tesisine işaret ediyor.
Ticaret ve Transit Anlaşmaları Yolda
Ekonomik Koordinasyon Kurulu toplantısı sonrası açıklamalarda bulunan Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Türkiye ile Suriye arasında gümrük transit kısıtlamalarının gevşetilmesi ve sınır ticaretinin canlandırılmasına yönelik bir anlaşmaya varıldığını duyurdu. Bolat, “Bu adımlar, iyi komşuluk ilişkilerini güçlendirmeye yönelik yeni bir yaklaşımı yansıtıyor,” dedi ve Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırılmasını da kapsayan bölgesel istikrar çağrısında bulundu.
Ayrıca, Türk ve Suriyeli yetkililer arasında iki haftada bir yapılan koordinasyon toplantılarının başlatıldığını, yük taşımacılığına yönelik lojistik anlaşmaların da önümüzdeki haftalarda hayata geçirilmesinin beklendiğini belirtti.
Sınır Kapıları Suriyeli Yetkililerin Denetiminde Açıldı
Suriye’nin yeni yönetimi, yılın başında Halep’in kuzeyindeki Cerablus, Rai, Bab al-Selame ve El-Hamam gibi dört önemli sınır kapısının kontrolünü tamamen devraldığını açıklamıştı. Ocak ayında yıllardır kapalı olan Keseb sınır kapısının açılmasıyla, Türkiye’de yaşayan Suriyelilerin dönüşü için yeni bir protokol devreye alındı.
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, gönüllü geri dönüş için dört aşamalı bir plan açıkladı. Bu plan, Ankara’nın Şam Büyükelçiliği ve Halep Konsolosluğu bünyesinde açılacak göç ofisleriyle, kişisel eşyaların ve araçların taşınmasına kadar birçok lojistik süreci kapsıyor.
Yeniden İmar Hamlesi: TOKİ Sahada
Türkiye, Suriye’nin Türkmen Dağı bölgesinde savaşta yıkıma uğrayan yerleşim yerlerini yeniden inşa etmeyi planlıyor. TOKİ’nin liderliğinde yürütülecek bu proje, Türkiye’deki deprem sonrası uygulanan yeniden yapılandırma modelinin benzerini içeriyor.
Bölgedeki Türkmen kanaat önderleri, bu adımın tarihsel yurtlarına dönüşü kolaylaştıracağını ve bölgeye istikrar getireceğini ifade ediyor. Türk yetkililer ise bu projenin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın doğrudan talimatıyla başlatıldığını ve sınır bölgesinde kalıcı geri dönüş için zemin hazırlayacağını söylüyor.
Bölgesel Dengeler ve Riskler
Tüm bu gelişmelere rağmen, Türkiye’nin elindeki Rus yapımı S-400 hava savunma sistemlerini Suriye’ye transfer edeceğine dair iddialar, özellikle ABD’de endişe yarattı. Washington’dan gelen uyarılarda bu hamlenin İsrail’in güvenliğini tehdit edebileceği ve bölgesel dengeleri sarsabileceği ifade ediliyor.
Diplomatik yakınlaşma ve yeniden inşa çalışmaları ilerlerken, bölgesel güvenlik dengeleri Türk-Suriye ilişkilerinin geleceğini belirlemeye devam edecek.
