Suriye Geçiş Hükümeti (SGH), Esad rejimi döneminde işlenen savaş suçları, insanlığa karşı suçlar ve sivillere yönelik yaygın hak ihlalleri için adalet arayışını sürdüreceğini taahhüt etti. Rejimin çöküşünün ardından yeni bir döneme giren ülkede yetkililer, suçluları yargılarken, şiddete karışmamış olanlar için uzlaşmayı teşvik etme sözü verdi.
Askerî Operasyonlar Komutanlığı (AOK) lideri Ahmet Şeraa, bu taahhüdü geçtiğimiz hafta yeniden vurgulayarak, hesap verebilirlik ile hoşgörü arasında bir denge kurulması gerektiğine dikkat çekti. Şeraa, “Halkımıza işkence eden suçluları, katilleri, güvenlik ve ordu görevlilerini yargılamaktan çekinmeyeceğiz,” dedi. Kaçan suçluların yerini tespit etmek ve iade edilmelerini sağlamak için çalışmalar yürütüldüğünü belirtti.
İsim Listesi ve Ödül Mekanizması
Şeraa, işkence ve diğer suçlardan sorumlu üst düzey yetkililerin isimlerini içeren bir liste yayımlanacağını duyurdu. Hükümet, bu kişilerin yerini tespit edebilecek güvenilir bilgi sağlayanlara mali ödüller sunacak. “Savaş suçlularını takip edeceğiz ve sığındıkları ülkelerden iadelerini talep edeceğiz. Bu kişiler hak ettikleri cezayı alacak,” diye ekledi.
Bununla birlikte, geçiş yönetimi, zorunlu roller üstlenmiş ancak suçlara karışmamış bireylere af tanındığını da açıkladı. Şeraa, “Masum şehitlerin kanı ve tutukluların hakları, asla unutturulamayacak bir emanettir,” dedi.
Sednaya Hapishanesi’nin Kapanışı
Bu açıklamalar, Suriye Sivil Savunması’nın Sednaya Hapishanesi’ndeki tutukluların aranmasını tamamlamasıyla aynı döneme denk geldi. Sistematik işkence ve yargısız infazlarla anılan hapishanede keşfedilmemiş yeni hücre ya da mahkûma rastlanmadı. Yetkililer, bu yerin rejimin vahşet dolu mirasının korkunç bir hatırlatıcısı olduğunu belirtti.
Rejimin Kalıntılarının Dağıtılması
Güvenlik güçleri, rejimin suç altyapısını ortadan kaldırmak için büyük zorluklarla karşı karşıya. Komutan Şeraa, rejimin “dayanakları” olarak adlandırılan, yaklaşık 2.000 üst düzey subay, istihbarat görevlisi ve yolsuzluk veya şiddetle suçlanan figürlerin hâlâ tehdit oluşturduğunu ifade etti. Bu kişilerin, ülkenin istikrara kavuşma çabalarını sabote etmeye çalışabileceği konusunda uyardı.
Uluslararası Adalet Çağrısı
SGH, uluslararası toplumu Suriye’de adaletin sağlanması için yardıma çağırdı. Suriye İnsan Hakları Ağı (SİHA), Rusya’ya, eski diktatör Beşar Esad’a sığınma hakkı tanıma kararını yeniden gözden geçirme çağrısında bulundu. Grup, Esad’a sığınma hakkı verilmesinin, savaş suçlularının yargılanmasını öngören uluslararası yükümlülüklerle çeliştiğini savundu.
1951 Mülteci Sözleşmesi’ne göre, insanlığa karşı suçlarla suçlanan bireyler, sığınma korumasından yararlanamaz. SİHA, “Esad, 15.000’i işkence altında ölen 202.000’den fazla sivilin ölümünden sorumludur. Esad’ın, uluslararası standartlara uygun adil bir yargılama için Suriye’ye iade edilmesi şarttır,” dedi.
Rusya’nın Kararı ve Tepkiler
Kremlin’in, Esad’a “insani gerekçelerle” sığınma hakkı sunma kararı, insan hakları savunucuları tarafından sert eleştirildi. Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, bu teklifin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından kişisel olarak onaylandığını doğruladı. Bu karar, birçok kişi tarafından yasal bir adım olmaktan çok, siyasi bir jest olarak değerlendirildi.
