Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR), 2024 yılı Aralık ayında Suriye’deki kapsamlı insan hakları ihlallerini belgeledi. Raporda, 96 çocuk ve 49 kadın dahil olmak üzere toplam 503 sivil ölüm bildirildi. Ayrıca, yıl boyunca çatışmalar, işkence ve kitlesel katliamların sivil nüfus üzerindeki etkileri vurgulandı. Bu durum, 8 Aralık’ta Esad rejiminin devrilmesi öncesindeki yılın acı tablosunu gözler önüne seriyor.
Aralık Ayının Acı Tablosu
SNHR raporu, Aralık ayında 65 çocuk ve 28 kadın dahil olmak üzere 223 sivilin devrilen Esad rejimi güçleri tarafından öldürüldüğünü detaylandırdı. Rus güçleri 2 çocuk ve 1 kadın dahil olmak üzere 13 sivilin ölümüne neden olurken, Suriye Demokratik Güçleri (SDG) 7 çocuk ve 4 kadın dahil olmak üzere 108 kişinin ölümünden sorumlu tutuldu. Diğer silahlı gruplar ise 20 çocuk ve 13 kadın dahil olmak üzere 151 sivilin ölümüne neden oldu.
Dera şehri, çatışmalar, topçu ateşi ve güvenlik olayları nedeniyle kadın ve çocukların da aralarında bulunduğu 122 ölümle önemli bir şiddet gördü. Esad rejiminin düşüşüne yol açan askeri operasyonların yoğunlaşması, bu kayıpları artırırken, on yılı aşkın süredir gömülü olan iki toplu mezar da ortaya çıkarıldı.
2024: Karanlık Bir Yıl
2024 yılı boyunca SNHR, 242 çocuk ve 118 kadın dahil olmak üzere 1.264 sivil ölümü ve 86 işkence kurbanını belgeledi. Bu ölümlerden, devrimci güçler tarafından yıl sonunda devrilen Esad rejimi güçleri 92 çocuk ve 40 kadın dahil 356 sivilin ölümüne neden oldu. Rus güçleri 9 çocuk dahil 29 sivili öldürdü. PKK bağlantılı SDG, 23 çocuk dahil 166 kişinin ölümünden sorumlu tutuldu. Raporda ayrıca yıl boyunca devrilen Esad rejimi güçlerinin karıştığı 14 olay dahil olmak üzere 33 katliam kaydedildi.
İşkence ve Zorla Kaybetmeler
Esad’ın yönetimdeki son yılında işkence büyük bir sorun olmaya devam etti. SNHR, 2024 yılında işkence nedeniyle 52’si Esad güçleri ve 10’u SDG tarafından olmak üzere 86 ölüm kaydetti. Rapor, faillerin hesap vermesi ve mağdurlar ile aileleri için adalet sağlanması gerektiğini vurguladı.
Şiddette Bölgesel Farklılıklar
Aleppo Valiliği, toplam sivil ölümlerin %27’sini oluştururken, onu %18 ile Dera, %13 ile İdlib ve %11 ile Deyrizor takip etti. Bu dağılım, çatışma yoğunluğundaki ve aktif savaşan grupların varlığındaki coğrafi farklılıkları yansıtıyor.
Toplu Mezarlar ve Devam Eden İhlaller
Dera’daki toplu mezarların keşfi, Esad rejimi altındaki şiddet mirasını gözler önüne serdi. 16 Aralık’ta İzra yakınlarında 31 cesedin bulunduğu bir mezar keşfedilirken, 26 Aralık’ta altı çürümüş cesedin bulunduğu başka bir mezar ortaya çıkarıldı.
Güvenlik Olayları ve Kaçırmalar
Rapor, silahlı çatışmalar ve fidye talepleri nedeniyle sivillerin hedef alındığı suçlar ve adam kaçırma vakalarında artış olduğunu da belirtti. Çocuklar da dahil olmak üzere birçok kişi şiddetli çatışmalarda hayatını kaybetti ve bu durum, Esad rejiminin kaotik çöküşünün ardından ülkenin genel güvensizliğini yansıtıyor.
Adalet ve Hesap Verebilirlik İhtiyacı
İhlal Belgeleri Ofisi Başkanı Avukat Asem el-Zubi, belgelenen rakamların ötesinde gerçek kayıp sayılarının daha yüksek olabileceğini, çünkü ailelerin ihlalleri bildirme konusunda çekinceleri olduğunu belirtti. “Tutuklulara ilişkin veri doğrulama çalışmaları devam ediyor,” diyen el-Zubi, geçiş dönemi boyunca uluslararası toplumun hesap verebilirlik tedbirlerini desteklemesi gerektiğini vurguladı.
Suriye, yeni bir liderlik altında ilerlerken, SNHR’nin bulguları ihlalleri ele almanın ve mağdurlar için adalet sağlamanın önemini gözler önüne seriyor. Bu süreçte, ülkenin toparlanma, adalet ve istikrara giden yolu desteklenmelidir.
