Suriye’de birçok kişi için bu yılki Ramazan, yeni bir başlangıcı simgeliyor. On yılı aşkın bir süredir ilk kez Esed yönetiminin baskısından uzak bir Ramazan geçiriliyor. Ancak binlerce yerinden edilmiş insan için kutsal ay, özgürlüğün henüz eve dönüş anlamına gelmediğini hatırlatıyor. Ülke genelinde mahalleler, köyler ve hatta şehirler hâlâ harabe hâlinde. Bu durum, ailelerin hayatlarını yeniden inşa etmelerini zorlaştırırken, Suriye yeni bir döneme girse de pek çok kişi için belirsizlik devam ediyor.
Yeniden İnşa Çalışmaları Durma Noktasında
Eski yönetimin sona ermesine rağmen, geniş çaplı yeniden inşa çalışmaları oldukça yavaş ilerliyor. Devam eden yaptırımlar, bu sürecin önündeki en büyük engellerden biri. Halep, Humus ve Şam’ın bazı bölgeleri de dâhil olmak üzere birçok şehir, savaşın izlerini taşımaya devam ediyor. Çatışmalar sırasında evlerinden kaçan aileler geri dönmeye istekli olsa da pek çoğu hâlâ yaşanabilir durumda değil.
Şamlı bir sakin, “Bu yılki en büyük fark, ailelerin nihayet vatanlarına dönebilmeleri. Ancak çoğu, evlerinin yeniden inşa edilmesini bekliyor,” diyerek durumu özetliyor. Yeniden inşa sürecinin aksaması, birçok insanı geçmişi geride bırakmak ile belirsiz bir gelecek arasında sıkışmış hissettiriyor. Bazı mahallelerde toparlanma süreci başlasa da ekonomik kriz nedeniyle aileler evlerini onarmakta zorlanıyor.
Camiler ve Çarşılar Canlanıyor
Tüm bu zorluklara rağmen Suriyeliler, dini ve kültürel geleneklerini yeniden canlandırmak için çaba harcıyor. Bu Ramazan’da ülke genelinde camilerde uzun süredir beklenen onarım çalışmaları başladı. Gönüllülerin öncülüğünde temizlik ve bakım faaliyetleri yürütülüyor. Eski yönetim döneminde ihmal edilen Şam’daki Emevi Camii, HAND adlı sivil toplum kuruluşunun katkılarıyla yeni halılar ve aydınlatma sistemi ile donatıldı. Benzer restorasyon çalışmaları Halep ve Humus’ta da sürerken, cemaatler teravih namazları ve Kur’an tilavetleri için camileri hazırlıyor.
Çarşılar da yeniden hareketlenmeye başladı. Sokaklara dönen satıcılar, yönetim tarafından daha önce uygulanan vergilerin kaldırılmasıyla ürün fiyatlarında düşüş sağladı. Geçmiş yıllara kıyasla atmosferin daha farklı olduğu gözlemlenirken, birçok Suriyeli yeni kazanılan özgürlüğü kucaklıyor. Ancak ekonomik zorluklar hâlâ devam ediyor. Kimi aileler Ramazan alışverişlerini yapabilecek maddi imkâna sahipken, birçoğu düşük gelir ve belirsiz yaşam koşulları nedeniyle temel ihtiyaçlarını bile karşılamakta güçlük çekiyor.
Direnç ve Umutla Geçen Bir Ramazan
Yerinden edilmiş binlerce kişi için bu Ramazan, eve dönüş yolculuklarının bir başka durağı niteliğinde. Halep sakini Bekri İyad, bu döneme dair karmaşık duygularını şu sözlerle ifade ediyor: “Sokaklarda sevinç var, ama birçok kişi hâlâ geçici barınaklarda yaşıyor. Kendi evin olmadan bu ayı tam anlamıyla kutlamak zor.”
Şam’da yolların yeniden açılmasıyla birlikte farklı şehirlerden gelen aileler, Ramazan ayını birlikte geçirmek için bir araya gelebiliyor. Ancak ziyaret edebilmek, kalıcı bir dönüş anlamına gelmiyor. Suriyeliler, yeni bir dönemin ilk Ramazan’ını karşılarken dirençlerini koruyor. Ancak binlerce kişi için gerçek kurtuluş, iftarlarını göçmen kamplarında ya da kiralık evlerde değil, kendi yuvalarında açabildiklerinde mümkün olacak.
