Suriye-Türkiye İlişkileri Uzmanı Hamza Tekin ile Bir Röportaj

L24: Türkiye’nin bu aşamada Suriye ile bir askeri işbirliği anlaşması yapmasının potansiyel fayda ve risklerini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Hamza Tekin: “Doğal olarak, şu anda herkesin takip ettiği gibi, Türkiye ve Suriye’nin ortak bir savunma anlaşması ile eğitim, silahlanma ve çeşitli askeri ihtiyaçlara dair diğer askeri anlaşmaları imzalama ihtimali geniş çapta tartışılıyor. Önümüzdeki günler, haftalar ve aylarda art arda imzalanması beklenen bu anlaşmaların, tek bir taraf yerine her iki taraf için de olumlu etkileri olacaktır. Askeri ve stratejik faydalar hem Türkiye hem de Suriye’nin lehine işleyecek. Bunlar ana hatlarıyla öne çıkan noktalar.

“Taraflar arasında böyle bir anlaşma ihtimaline dair herhangi bir risk görmüyor veya buna inanmıyoruz. Aksine, Şam ile Ankara arasındaki bu tür bir anlaşma, her iki ülke için de pek çok avantaj ve fayda taşıyor. Dolayısıyla riskler neredeyse yok denecek kadar az. Risklerden bahsedecek olursak, bunlar zaten Ortadoğu’daki devam eden güvenlik ve askeri gerilimler nedeniyle Suriye veya Türkiye için halihazırda var olan risklerdir.”

“Bu riskler arasında devam eden düşmanlıklar yer alıyor; bunlara İsrail’in Suriye’ye yönelik saldırıları, zaman zaman sivillerin bombalanması ve hedef alınması, diğer zamanlarda ise saldırganlığın tırmanması dahildir. Türkiye ise güvenlik, askeri ve ekonomik tehditler de dahil olmak üzere birçok tarafın açık tehditleriyle karşı karşıya. Dolayısıyla, bu riskler zaten mevcut.

Bu bağlamda, Şam ile Ankara arasında güçlü ve uzun vadeli bir askeri anlaşma bu riskleri artırmaz; aksine zamanla azaltır.”**

L24: Suriye ile Türkiye arasında askeri iş birliği ne kadar gerçekçi ve gerçekleşmesi durumunda nasıl bir şekil alır?

Hamza Tekin: *”Türkiye ile Suriye arasında askeri iş birliği potansiyeli çok yüksek ve bu iş birliğinin gerçekleşme olasılığı da oldukça büyük. Bugün Suriye, önceki rejimi geride bıraktı ve Suriye halkı, devriminde başarılı olarak siyasi, ekonomik ve kalkınma alanlarında adım adım ilerleme kaydetti.

Askeri açıdan bakıldığında, eski [Esed] rejiminin bu alanda Suriye halkı için büyük bir boşluk bıraktığı açık. Bugün Suriye’nin askeri olarak kendisini destekleyecek güçlü bir müttefike ihtiyacı var. Bana göre askeri güç, devletin diğer tüm sektörlerini koruyan temel unsurdur. Güçlü bir askeri yapı ve istihbarat sistemi, devletin devamlılığı açısından kritik öneme sahiptir.

Bu nedenle, Suriye’nin bugün bu tür anlaşmalara ihtiyacı var. Suriye’nin yalnızca Türkiye ile değil, birden fazla ülkeyle ortak savunma anlaşmaları, askeri iş birlikleri ve güvenlik- istihbarat alanında iş birlikleri imzalaması mümkündür. Ancak şu anda, güvenlik ve askeri alanlarda Suriye hükümeti, yeni kurulacak Suriye ordusu ve Suriye halkı için somut faydalar sağlayabilecek en yakın ülke Türkiye’dir. Bu yüzden herkes, taraflar arasında böyle bir anlaşma ve iş birliğinin gerçekleşme olasılığını yakından takip ediyor. Önemli ve olağanüstü bir şekilde gerçekleşmesi bekleniyor.”

“Demek istediğim, bu anlaşmaların belirli bir yer ve zamanda, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da katılımıyla resmi olarak duyurulacağıdır. Askeri, güvenlik, siyasi, kültürel, ekonomik veya ticari alanlarda olsun, bu anlaşmalar Şam ve Ankara arasında imzalanacaktır. Bu nedenle, iki başkent arasında bu tür anlaşmaların imzalanma olasılığı oldukça yüksek olup her iki tarafın da çıkarlarına hizmet edecektir. Türkiye, bu anlaşmalardan Suriye kadar fayda sağlayacaktır.

Türkiye, askeri varlığı sayesinde Suriye ordusunu eğiterek askeri tecrübe kazanacaktır. Ayrıca, Suriye’ye yönelik devam eden İsrail saldırılarına karşı durarak dolaylı olarak kendi savunmasını da güçlendirmiş olacaktır. Her iki ülke için de birçok fayda söz konusudur. Türkiye, her zaman ‘kazan-kazan’ prensibiyle hareket etmiştir ve geçmişte olduğu gibi burada da aynı yaklaşımı benimseyecektir. Bu prensip Suriye’de de geçerli olacak ve hem Suriye hem de Türkiye kazançlı çıkacaktır.”**

L24: İsrail’in, Türkiye’nin etkisine dair endişeler nedeniyle Suriye’ye yönelik hava saldırıları göz önüne alındığında, Türkiye bölgesel stratejisini İsrail’in çıkarlarıyla nasıl dengelemeli?

Hamza Tekin: “İsrail işgal güçlerinin Suriye’ye düzenlediği hava saldırıları yalnızca Türkiye’nin Suriye’deki etkisiyle ilgili değildir. Amaç açık: İsrail, Suriye içinde genişlemek ve Suriye halkının mevcut durumundan faydalanarak Suriye topraklarındaki ve ötesindeki emellerini ilerletmek istiyor. Bu durum artık saklanamaz. İsrail’in genişlemeci hedefleri oldukça büyük ve mevcut koşulları kullanarak Suriye’nin yeni devlet yapısını bombalayıp zayıflatırken daha fazla toprak ele geçirmeye çalışıyor. Bu, Suriye’ye karşı açık ve doğrudan bir saldırıdır ve stratejik olarak da Suriye ile Türkiye arasında beklenen ittifakı hedef almaktadır.

Eğer Türkiye ve Suriye arasında ortak bir savunma anlaşması ve askeri iş birliği gerçekleşirse, bu kesinlikle İsrail’in Suriye’deki eylemlerine büyük bir engel teşkil edecektir. İster karada, ister havada, hatta gelecekte denizde olsun. Dolayısıyla, Şam ve Ankara arasında öngörülen askeri anlaşma, İsrail’in Suriye’deki genişlemeci emellerinin önünde duracaktır. İsrailli liderlerin yaptığı açıklamalara ve yayımlanan belgelere bakıldığında, İsrail’in hedefleri yalnızca Suriye ile sınırlı değil; Filistin’e komşu olan tüm ülkelere ve hatta muhtemelen Türkiye’nin bazı bölgelerine kadar uzanıyor.”

“Ayrıca, İsrail uzun yıllardır Suriye’nin kuzeydoğusunda bir terör örgütünü destekliyor. Bunun iki ana nedeni var: Suriye’yi bölmek ve istedikleri zaman zayıflatmak ile bu örgütü Türkiye’ye karşı stratejik bir tehdit olarak kullanmak. İsrail, bu grubu Türkiye’yi hedef almak için istediği zaman ve istediği şekilde yönlendiriyor. Bu, gerçeklerin ta kendisidir.

Bu nedenle, Ankara ile Şam arasındaki askeri anlaşmaya yönelik beklentiler büyük ve bu tehdidi durdurması umut ediliyor.”**

L24: Türkiye’nin Suriye’de hava üsleri kurması ve Suriye ordusunu eğitmesi Ortadoğu’daki güç dengeleri açısından ne anlama gelir ve İsrail neden endişeli?

Hamza Tekin: *”Suriye’de hava savunma meselesi örneğin, Türkiye’nin Suriye’de hava savunma sistemleri konuşlandırması önümüzdeki dönemde Ankara ile Şam arasındaki görüşmelerin en önemli maddelerinden biri olacak. Bu hava savunma sistemleri, net ortaklık anlaşmaları çerçevesinde kurulursa, Suriye’nin savunmasını güvence altına almada önemli bir rol oynayacaktır.

Bugün Türkiye, özellikle hava savunma alanında, çeşitli sektörlerde gelişmiş bir savunma sanayisine sahiptir. Eğer Türkiye, Suriye ile ortak bir savunma ve askeri anlaşma imzalarsa ve buna ortak savunma sanayii anlaşmaları da dahil edilirse, Türkiye yabancı veya ithal silahlara değil, kendi yerli imkanlarına ve uzmanlığına güvenecektir. Türk silahları, son yıllarda on milyarlarca dolarlık ihracatla uluslararası alanda kendini kanıtlamış ve güven kazanmıştır.

Herkes, özellikle son beş yılda, Türk silahlarının bilhassa hava savunma sistemlerinin birçok savaşta nasıl başarılı olduğunu biliyor. Bu nedenle, Şam ve Ankara arasında resmi olarak bir anlaşma imzalandığında, Türk hava savunma sistemlerinin Suriye’de olumlu bir etkisi olacaktır.

Bazıları, böyle bir anlaşmaya yönelik somut adımlar olup olmadığını ya da bunun sadece bir spekülasyon olup olmadığını sorabilir. Cevap şudur: Gerçekten de adımlar atılıyor. Türk ve Suriyeli askeri liderler arasında neredeyse her gün bu anlaşmaları sonuçlandırmak için askeri toplantılar düzenleniyor. Şu an medya ilgisinden uzak şekilde yürütülen bu görüşmeler, nihayetinde iki ülkenin liderlerinin huzurunda resmi bir duyuru ile sonuçlanacaktır.”