Perşembe günü, 31 Temmuz’da gerçekleşen tarihi bir diplomatik ziyarette, Suriye Dışişleri Bakanı Es’ad Şeybani, Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile Moskova’da bir araya geldi. Bu görüşme, geçen yıl eski diktatör Beşar Esed’in devrilmesinden bu yana iki ülke arasındaki ilk resmi temas olma özelliği taşıyor. Görüşme, Suriye-Rusya ilişkilerinde keskin bir yön değişikliğine işaret ederken, Şam’ın Esed sonrası dönemde egemenliğini yeniden tesis etme çabasını da vurguluyor.
Şeybani, görüşmeleri “geçmişin dersleri üzerine inşa edilen ve geleceği şekillendirmeyi amaçlayan gerekli bir tartışma” olarak nitelendirdi ve yeni Suriye hükümetinin, şeffaflık, karşılıklı saygı ve ulusal çıkarlar temelinde “doğru ve sağlam” ilişkiler kurmaya kararlı olduğunu belirtti.
Ekonomik İlişkiler Egemenlik Merceğinden Yeniden Yazılıyor
Görüşmelerin merkezinde, Esed döneminde imzalanan başta petrol ve buğdayla ilgili olmak üzere ekonomik anlaşmaların gözden geçirilmesi yer aldı. Suriye’nin yeni yönetimi, bu anlaşmaların ülkeyi sürdürülemez borç yükü altına soktuğunu savunuyor. Bakanlar, bu anlaşmaların yeniden değerlendirilmesi amacıyla ortak bir komite kurulacağını duyurdu.
Şeybani, ortak basın toplantısında yaptığı açıklamada, “Bu ilişki kritik bir tarihî dönüm noktasında,” dedi. “Rus tarafında büyük bir açıklık gördük ve bu ilişkinin yakın gelecekte seçkin bir stratejik ortaklığa dönüşeceğine inanıyoruz.”
Lavrov ise, Rusya’nın Suriye’nin yeniden inşasına yardımcı olmaya hazır olduğunu ifade etti ancak karşılıklı fayda ve egemenliğin önemine dikkat çekti: “Suriye Arap Cumhuriyeti’nin birliği, toprak bütünlüğü ve bağımsızlığına desteğimizi yeniden teyit ettik. Çatışma sonrası yeniden yapılanma sürecinde elimizden gelen her türlü yardımı sunmaya hazırız.”
Suriye Uluslararası Sahada Bağımsızlığını Ortaya Koyuyor
Ziyaret, Suriye’nin uluslararası alandaki konumunu yeniden tanımlamaya çalıştığı bir döneme denk geliyor. Artık belirli bloklara bağlı bir müttefik devleti olarak değil, yalnızca eşitlik temelinde ortaklıklar kurmak isteyen bağımsız bir aktör olarak hareket etmek istiyor. Şeybani, Esed’in düşüşünden sonra Suriye’nin “dünyaya kapılarını açtığını” ve yabancı güçlerden iş birliği istediğini, kontrol değil dedi.
Lavrov da bu yaklaşımı destekleyerek, “Elbette Cumhurbaşkanı [Ahmed] el-Şara’nın 15 Ekim’de yapılması planlanan ilk Rusya-Arap Ligi zirvesine katılmasını umuyoruz,” dedi.
Bu yaklaşım yalnızca ekonomiyle sınırlı değil. Moskova’da bulunan Suriye Savunma Bakanı Mahraf Ebu Kasra da Rus mevkidaşıyla savunma iş birliği üzerine görüşmeler gerçekleştirdi. Görüşmeler arasında Rus askeri üslerinin geleceği de yer alırken, Şam yönetimi, yabancı tahakkümü kabul etmeyeceğini açıkça ortaya koydu.
Geçmişle Bilinçli Bir Kopuş
Esed’in son haftasında Rusya kısa süreli hava desteği sağlamış, ancak Esed’in ordusunun zayıflığı ve siyasi çöküş nedeniyle geri çekilmişti. Aynı dönemde Moskova Ukrayna’ya odaklanmış ve desteğini gözden geçirmişti. Bu süreçten sonra Suriye’nin yeni liderliği daha gerçekçi bir ton benimseyerek geçmişteki “destek” için teşekkür etmekle birlikte, gelecekte tamamen yeni bir çerçeve istediklerini vurguladı.
Şeybani, “Suriye sadece kendini yeniden inşa etmek istiyor,” dedi. “14 yıl süren savaştan yorulduk.”
Egemenliği diplomasisinin merkezine koyarak Suriye, artık çıkarlarının yabancı gündemlere tabi olmasına izin vermeyeceği mesajını veriyor. Moskova ziyareti, eski ittifakların devamı değil, karşılıklı hesap verebilirliğe dayalı bir adım ve Suriye’nin kendi şartlarıyla yazmak istediği yeni bir dönemin başlangıcı olarak öne çıkıyor.
