Çeşitli kaynaklara göre Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi’nin (AANES) üst düzey temsilcileri, Paris’te yapılması planlanan ancak iptal edilen görüşmelerin ardından müzakereleri kurtarma girişimi olarak görülen bir ziyarette, Şam’da Suriye Dışişleri Bakanı Es’ad Şeybani ile bir araya geldi.
AFP’ye konuşan Kürt bir kaynak, Suriye hükümetinin talebiyle gerçekleşen görüşmede AANES’in üst düzey yetkililerinden İlham Ahmed’in yer aldığını, odak noktasının “adem-i merkeziyetçiliğin uygulanması için uygun bir formül bulunması” olduğunu ve müzakere sürecinin uluslararası denetim altında sürdürülmesinin kararlaştırıldığını belirtti. Tarafların, askeri seçeneğin çözüm yolu olmayacağı konusunda anlaştıkları bildirildi.
Ziyaret, 8 Ağustos’ta Haseke’de düzenlenen ve Kürt, Alevi, Dürzî ile diğer topluluk temsilcilerinin yeni bir demokratik anayasa ve adem-i merkeziyetçi bir siyasi sistem talep ettiği tartışmalı “Birlik” konferansının hemen ardından geldi. Şam yönetimi, bu toplantıyı “devam eden müzakere çabalarına darbe” olarak nitelendirerek Paris görüşmelerinden çekilmiş ve tüm görüşmelerin başkentte yapılması gerektiğini vurgulamıştı.
10 Mart Anlaşmasında Gerilim
Haseke toplantısı, Suriye Devlet Başkanı Ahmed el-Şaraa ile Suriye Demokratik Güçleri (SDG) Komutanı Mazlum Abdi arasında imzalanan 10 Mart anlaşması üzerindeki gerginliği artırdı. Anlaşma; SDG güçlerinin Suriye ordusuna entegre edilmesini, ulusal birliğin korunmasını ve terörle mücadelede koordinasyonu öngörüyor.
Abdi, El Arabiya’ya yaptığı açıklamada, SDG ile Suriye hükümetinin “tek ordu, tek bayrak” konusunda anlaştığını, SDG’nin Savunma Bakanlığı’na bağlanacağını, bazı devlet kurumlarının ise Şam’da merkezi kalacağını söyledi. Hükümetten yeni bir siyasi teklif almadığını belirten Abdi, iletişim kanallarının “açık” olduğunu ifade etti.
Buna karşılık hükümet yetkilileri, SDG’yi “ayrılıkçı şahısları” ağırlamak ve devlet otoritesini reddeden açıklamalar yapmakla suçladı. SANA’ya konuşan bir kaynak, Haseke konferansının “Suriye meselelerini uluslararasılaştırmaya” çalıştığını ve anlaşmaya aykırı şekilde yeni bir ulusal ordu çekirdeği oluşturma ile idari bölünmeleri anayasal süreç dışında değiştirme gibi fikirleri teşvik ettiğini öne sürdü.
Yerel ve Bölgesel Baskılar
Suriye Kürt Bağımsızlar Derneği Başkanı Abdulaziz Tammo, Suriye TV’ye yaptığı açıklamada, İlham Ahmed’in ziyaretinin, 10 Mart anlaşmasının 6. maddesine —SDG’nin devletle birlikte terörü ortadan kaldırma taahhüdü— karşı bir “darbe” olarak nitelendirdiği gelişmelerin ardından “ortamı yumuşatma” amacı taşıdığını söyledi. SDG’nin, on yıldır kontrol ettiği bölgeleri devretme konusunda isteksiz olduğunu, bu tutumun “devlet içinde devlet” görüntüsü yarattığını savundu.
Tammo, PKK ile bağlantılı SDG’nin Kürt liderliği ile bünyesindeki tahminen 60 bin Arap aşiret savaşçısı arasındaki gerilimin, Suveyda’dakine benzer mezhepsel çatışmalara yol açabileceği uyarısında bulundu. Ayrıca, kuzeydoğu Suriye’deki kararların, ülke dışındaki Irak merkezli PKK liderliği tarafından şekillendirildiğini iddia etti.
Müzakerelerde Belirsizlik Sürüyor
Şam’daki görüşmelerin perşembe gününe kadar devam etmesi beklenirken, siyasi veya askeri entegrasyon için henüz bir takvim belirlenmedi. Yetkililer, adem-i merkeziyetçilik talepleriyle hükümetin merkezi egemenlik ısrarı arasında uzlaşma sağlama zorluğuyla karşı karşıya.
AANES ziyaretinin, müzakerelere yeni bir ivme mi kazandıracağı yoksa daha büyük bir çıkmaza mı yol açacağı, tarafların taviz verme isteğine ve Suriye’nin parçalı siyasi tablosunu etkileyen bölgesel ile uluslararası dengelere bağlı olacak.
